​​Dünyada her on yılda, enerji ihtiyacı yaklaşık olarak 2,5 kat artmaktadır. Buna karşılık ham enerji maddelerinde ise gittikçe bir azalma olmaktadır. Dünyada mevcut olan yer altı enerji kaynaklarından, Petrol ve her türlü maden kömürü ile doğalgaz miktarı ihtiyaç duyulan enerjiyi karşılamak için zamanla yeterli olmayacaktır.
 

Bundan dolayı mevcut enerji kaynaklarının geliştirilmesi yanında, yeni enerji kaynakları aranmaktadır.
 

Bu kaynaklardan biride memleketimizde mevcut olan su kaynaklarından en iyi şekilde faydalanmaktır. Mevcut su için bir bedel ödenmemektedir. Ayrıca en cazip tarafı ise zamanla bitme ihtimalinin olmayışıdır.

 
Bu avantajının yanında ilk yatırım maliyetinin çok fazla olması dezavantajıdır. Bu maliyet artışının nedeni ise tamamen suyun toplanması ve faydalı duruma getirilmesi için yapılan, uzun süreli yağış, su, jeolojik çalışmalardır. Bir neden ise su altında kalan arazi için ödenen istimlâk bedelleridir.

 
Bütün bunlara rağmen; ilk yatırım yapıldıktan sonra, kullanılan su için bir masraf yapılmayacağı için üretilen enerjinin maliyeti çok ucuz olmakta ve diğer santralarla göre de daha uzun ömürlü olmaktadır. Elektrik üretiminin yanında aşağıdaki amaçları da yerine getirmektedir.

        

         1 – Taşkın ve baskınları önleme.

         2 – Sulama işlerini düzenler.

         3 -  Balıkçılığı geliştirir.

         4 – Ağaçlandırmayı sağlamak.

         5 – Turizmi geliştirmek.

         6 – Ulaştırmayı kolaylaştırmak gibi birçok faydaları vardır.

 
HİDROLİK SANTRALLAR

Hidrolik Santral dendiği zaman herhangi bir suyun enerjisinden istifade ederek elektrik enerjisi elde etmek için kurulan santrallara HİDROLİK SANTRAL adı verilir.

           
Enerji ise; iş yapabilme yeteneğidir. Biliyoruz ki tabiatta enerji; potansiyel, mekanik veya kinetik, Termik veya ısı, Kimyasal, Nükleer ve Elektrik enerjisi şeklindedir.

 
Şimdi biz hidrolik santrallar yardımı ile elektrik enerjisinin elde edilmesi için yapılan iş sırasını kısaca anlatmaya çalışalım.

 
Burada; potansiyel enerji mekanik enerjiye, mekanik enerjiyi de elektrik enerjisine dönüştürür.

 
Baraj gölünde toplanan su potansiyel enerji deposu demektir.  Elde edilen bu enerji tünel ve borularla santrallardaki türbin çarkına gönderildiğinde kinetik ve türbinin dönmesi ile yapılan bu işe de MEKANİK ENERJİ diyoruz.

 
Türbin miline bağlı olarak dönen jeneratör ve statoru yardımı ile de bu mekanik enerji ELEKTRİK ENERJİSİNE dönüşmüş olur. Elde edilen elektrik enerjisi ise, enerji iletim hatları vasıtası ile uzak yerlere nakil edilerek alıcılara dağıtılmaktadır. Ancak, bir su türbininden su kuvveti yardımı ile enerji üretebilmek için gerekli olan su hızını elde etmek üzere mutlaka bir düşme yüksekliğine veya bu su düşüsüne uygun bir basınç farkının bulunmasına gerek vardır.

  
Su düşüşü veya hidrolik düşü; Birbiri ile irtibatı bulunan iki su seviyesi arasındaki kot farkına denir. Bir Hidroelektrik Santralda düşü ise üst su seviyesi ile çıkış su seviyesi arasındaki yükseklik farkıdır. Cebri borular ve diğer yerlerdeki kayıplar göz önüne alınmazsa bu mesafeye net hidrolik düşü diyebiliriz.

Bir su kuvvetinden elde edilebilecek olan güce N diyecek olursak ;

N=Qxh/102

formülü kullanılmalıdır.

Örnek:

Net Hidrolik düşüsü h=110 m saniyede ki geçen suyun debisi Q=150 m3/sn olan bir su kuvvetinden elde edilebilecek güç nedir?

N=Qxh/75=1000x150x110/75=220.000 Hp

şeklinde hesaplanır.

kW cinsinden bulacak olursak

N=Qxh/102=1000x150x110/102=161.920 kW

olarak buluruz.

Eğer bu su sistemindeki kayıpları da biliyorsak, bu durumda bulmuş olduğumuz değerleri ( %90 )  randıman ile çarpmak gerekir.

Yukarıdaki örnekte ?= %90 ise bu durumda elde edebileceğimiz güçleri: Hp cinsinden

N=220.000x0,90=198.000 Hp

kW cinsinden ise

N=161.920x0,90=145.728 kW

olacaktır. 

Hidrolik Santrallar Daire Başkanlığının görevleri aşağıda listelenmiştir:    

Birimlerin ortak nitelikteki yönetim ile ilgili görevlerini yerine getirmek.     

Kendine bağlı merkez ve taşra birimleri arasında uyumlu bir haberleşme ve birliği kurmak, görevlerin en iyi şekilde  yürütülmesi için kısa ve uzun vadeli plan ve program yapmak ve uygulamasını sağlamak, uygulamada ortaya çıkacak aksaklıkları giderici tedbirleri almak, uygulama sonuçları hakkında belirli sürelerde bağlı olduğu Makam  a bilgi vermek.
     

İşletmeye yeni açılacak Hidroelektrik santralarının standart kadro çalışmalarını yapmak.
     

Gerek eski ve gerekse hizmete yeni girecek iş yerlerinde ortaya çıkacak iş gücü ihtiyacını belirleyerek uygun nitelikteki personelin temini için gerekli girişimlerde bulunmak.
     

Hidroelektrik santralar ile ilgi kurularak yıllık eğitim programların hazırlanması ve belirli nitelikteki personelin, iş öncesi eğitimiyle zaman zaman gerekli görülen tekamül eğitimlerinden geçirilmesini sağlamak üzere; EÜAŞ Eğitim Dairesi başkanlığıyla işbirliği yapmak.
     

Önceden belirlenen hedeflere göre; Başkanlık nezrindeki insan gücü, makine, yer, zaman, malzeme ve benzeri kaynakların uyum içinde kullanımını organize etmek.
     

İşletme Müdürlüklerinin taşıma, temizlik, sosyal tesis işletmeciliği ve kalorifer işletmeciliği gibi hizmetleri,’hizmet alımı’ suretiyle yerine getirmelerini sağlamak.
     

Hidroelektrik santrallerin yıllık yatırım programlarını verilen talimatlar doğrultusunda hazırlamak.
     

Hidroelektrik Santralardan gelen aylık faaliyet raporlarındaki çalışma değerlerini kontrol ederek verimlilik hesaplarını yapmak, sonuçları değerlendirerek öneriler hazırlamak.
    

Hedef program uygulamalarını titizlikle takip etmek, aksamalara sebep olan sorunlara çözüm aramak, 6 aylık ve yıllık işletme iş ve faaliyet programlarının hazırlanmasını temin etmek ve uygulamasını sağlamak.
     

Üretim programındaki hedefleri tutturmak, sınai maliyeti çıkarmak, ekipman, teçhizat, malzeme stok ve teminin optimizasyonunu yapmak.
    

Ortak çalışma gerektiğinde diğer birimler ile temas ederek gereken organizasyonunu ve koordinasyonunu sağlamak, bakım onarım talimatları ile proje ve dokümanlarını temin etmek veya ettirmek.
    

Hidroelektrik Santralarda görülen proje eksikliklerinin, yeni kurulacak santralarda tekrarlanmaması için, proje kuruluşlarına gerekli önerilerde bulunmak.
     

İlgili kuruluşların katılımı ile birlikte yapılan enerji arz-talep projeksiyonuna göre santrallın üretim programını yapmak ve üretim programı dahilinde işletme, bakım ve revizyon programlarının hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak.
     

Hidroelektrik Santral işletmeciliği, bakım ve revizyonlarını test konularında Dünyadaki yeni teknolojiyi takip etmek ve bunlardan uygulanabilir teknikleri işletmelere adapte etmek ve Santralarda modernizasyon çalışmalarını yürütmek.
     

Hidroelektrik Santraların performanslarını, emre amadeliklerini artırabilmek için, Santral teçhizatında yapılması gereken büyük yenileme, modifikasyon ve rehabilitasyon çalışmalarını ve kontrol etmek.
     

Test programlarının yapılması ve uygulanmasını sağlamak, yeni işletmeye açılan Santraların test ve kontrol çalışmalarını takip etmek ve konuyla ilgili raporlar hazırlamak.
    

Hidroelektrik Sanralların malzeme taleplerini incelemek, proje ve şartnamelerini hazırlatmak ve usulüne uygun olarak teminini sağlamak.
    

Hidroelektrik Santralardan gelen yıllık bakım raporlarını tetkik ederek bakım çalışmalarının takibini yapmak, bakım öncesi ve bakım sonrası çalışma değerlerini izlemek.
    

Memur, sözleşmeli personel ile işçi statüsünde personelin kadro tekliflerinin yapılması için gerekli onayların alınmasına esas bilgi ve belgeleri hazırlamak ve ilgili birimlere göndermek.
    

Memur, sözleşmeli personel ile işçi statüsünde personelin özlük haklarına ilişkin işlemleri yapmak, sonuçlarını ilgili birim ve kişilere bildirmek.
    

Genel Müdürlük ve diğer amirler tarafından verilecek benzer nitelikteki görevleri yapmak.